فراتحلیل مطالعات فقر در ایران

  مقدمه : یکی از چالش‌های جدی بر سر راه ساختار اجتماعی‌سیاسی دولت‌ها تعریف فقر است. همیشه بر سر این مسئله که فقر چیست، کشمکش وجود داشته است. غیر از مفهوم، شناخت علل فقر همواره مورد توجه بوده و پژوهش‌های بسیاری در این خصوص انجام گرفته است؛ اما این پژوهش‌ها به دلیل تعدد و تنوع روش‌ها و نتایج، در حل مسئلۀ فقر چندان موفق نبوده‌اند. فراتحلیل یکی از راه‌های مهم در همسو کردن مفاهیم و نتایج مطالعات فقر و کارآمدی تحقیقات به‌حساب می‌آید.   روش : در فراتحلیل، با ترکیب تحقیقات گذشته و یکدست کردن آن با استفاده از روش‌های آماری، نتایج پراکنده و ناهماهنگ پژوهش‌ها دقیق‌تر و منطقی‌تر می‌شود.   یافته‌ها : در این فراتحلیل، ۸۵ مطالعه از حوزه‌های مختلف اقتصادی و جامعه‌شناختی و جغرافیا بررسی شد. همچنین مشخص شد مطالعات اقتصادی در بحث فقر با ۶۶ درصد، غلبۀ انکارناپذیری دارند. ۷۲ درصد از مطالعات بررسی شده در این پژوهش، از متغیر وابستۀ فقر، ۲۱ درصد از توزیع درآمد و ۷ درصد هم از متغیر نابرابری استفاده کرده بودند.   نتایج : بخش عمده‌ای از مطالعات فقر در ایران، مطالعات اقتصادی بوده است که غالباً از دو رویکرد کلی استفاده کرده‌اند: یکی، رویکردهای بررسی کنندۀ عوامل فقر و دیگری رویکردهای مربوط به اندازه‌گیری فقر که به نظر می‌رسد عمدتاً مطالعاتی مکانیکی و به‌ دور از زندگی اجتماعی مردم کوچه‌بازار باشد. انجام دادن مطالعات برای کاهش فقر، علاوه بر بررسی‌های علمی و دانشگاهی، نیازمند مراجعۀ مستقیم به مردم و توجه بیش‌تر به شاخص‌های اجتماعی است.